In eerdere blogs hebben we al gehint op manieren van leren. Waar de één alles leert uit boeken, moet de ander iets horen of ervaren om het te begrijpen. Maar hoe zit dit precies? Daar wil ik licht op laten schijnen in dit blog.

Een theorie om de verschillende leervormen te verklaren is namelijk te vinden in de theorie van de meervoudige intelligentie. Deze theorie is bedacht door de psycholoog Howard Gardner. Aan de basis van de theorie staat dat leren voor verschillende mensen op verschillende manieren kan gebeuren. Gardner onderscheidt acht verschillende leervormen, ook wel intelligenties genoemd:

1. Verbale/talige intelligentie: vooral ingesteld op taal: zowel gesproken als gelezen
2. Logische/wiskundige intelligentie: vooral ingesteld op logica: bijvoorbeeld wiskundige formules
3. Visueel/ruimtelijke intelligentie: vooral ingesteld op beeld: ruimtelijk inzicht, maar ook kunst
4. Muzikaal/ritmische intelligentie: vooral ingesteld op muziek
5. Motorische intelligentie: vooral ingesteld op lichamelijke actie: sportief
6. Interpersoonlijke intelligentie: vooral ingesteld op andere mensen: groot empathisch vermogen
7. Intrapersoonlijke intelligentie: vooral ingesteld op jezelf: sterk vermogen tot reflectie
8. Natuurgerichte intelligentie: vooral ingesteld op de natuur: maakt gemakkelijk de koppeling naar de natuur of het natuurlijke

 

Zoals je je misschien kunt voorstellen is ons schoolsysteem sterk gericht op de eerste vorm: het merendeel van het leren gebeurt door middel van boeken en het (talige) gesproken woord. Gedacht vanuit deze theorie is leren echter juist een enorm persoonlijke handeling, die niet in een enkele mal gegoten kan worden. Onderwijs in een bepaalde pasvorm gieten en die op zodanige wijze aan elk kind aanbieden, zal dan ook maar voor een klein deel van de bevolking werken. Om het onderwijs beter te laten aansluiten bij de gehele bevolking zou er daarom aandacht moeten zijn voor de verschillende leerstijlen die Gardner onderscheiden heeft.

Gardners theorie is echter niet zonder kritiek gebleven. Vanuit de wetenschap klinken stemmen dat er niet voldoende bewijs is om de theorie te steunen. Daarnaast zou de inzet van puur de leerstijl die het beste aansluit bij het kind om het kind zo goed mogelijk te laten leren, er juist voor zorgen dat het kind geen gevoel ontwikkelt voor de overige leerstijlen.

Persoonlijk denk ik dat de critici een goed punt maken: de theorie is nooit bewezen, en zal daarom ook nooit als “waarheid” aangenomen moeten worden. Of de acht (of negen, of tien, volgens andere bronnen) intelligenties van Gardner de enige of juiste vormen zijn, zou ik je niet kunnen vertellen.
Wat ik zelf uit de theorie meeneem, is dat de wijze van onderwijs die we nu vaak gebruiken, niet de enige optie is. Het is belangrijk om je te beseffen dat er alternatieve visies op leren bestaan. De kern van deze theorie voor mij is dat onderwijs aan moet sluiten bij de mens, en niet de mens bij het onderwijs.